نقد و بررسی فیلم ” عرق سرد ” – جشنواره فیلم فجر

نیلوفر اردلان بازیکن و کاپیتان تیم ملی فوتسال بانوان ایران، زمانی که تیم ایران برای مسابقات قهرمانی آسیا به مالزی می‌رفت، از سوی همسرش مهدی توتونچی (همان مجری تلویزیونی)، ممنوع‌الخروج شد. این موضوع که دو سال پیش رخ داد حالا دستمایه ساخت فیلمی خوش ساخت به نام «عرق سرد» شده و باران کوثری در نقش زنی فوتبالیست با نام افروز اردستانی نقش اول آن را بر عهده دارد.

نویسنده فیلمنامه عرق سرد توانسته با یک اتفاق جنجالی که در فضای مجازی هم همه‌گیر شد، فیلمنامه‌ای خلق کند که در آن فراتر از اتفاقات رخ داده برود و قصه‌ای دیدنی بسازد. سهیل بیرقی کارگردان فیلم عرق سرد در کارنامه خود فیلم خوش ساخت «من» را دارد که به لحاظ محتوا در جایگاه بسیار بالایی در سینمای ایران جا دارد اما عرق سرد به پیچیدگی «من» نیست و داستان سرراست تری دارد.

افروز اردستانی بعد از ۱۱ سال تمرین و بازی قصد رفتن به مالزی با تیم بانوان ایران را دارد که در فرودگاه متوجه می‌شود شوهرش یاسر (که از قضا مجری تلویزیونی هم هست) او را ممنوع الخروج کرده. این دو که به مدت یک سال جدا از هم زندگی می‌کردند، اخیرا قصد طلاق داشتند ولی به نظر می‌رسد یاسر هدفش انتقام است و از قدرتی که قانون به او داده به خوبی استفاده می‌کند. افروز به همراه وکیلش پانته‌آ سعی می‌کند تا مشکلات حقوقی مساله را بردارد و وقتی فدارسیون را منفعل می‌بیند، موضوع را با پخش ویدیوهایی از خود و مصاحبه‌هایش با رسانه‌های خارجی جهانی می‌کند…

باران کوثری همانند نوید محمدزاده این روزها، یک قالب شخصیتی را در کارنامه هنری خود در نظر گرفته و همیشه نقش دختری یاغی را بازی می‌کند. البته او بازهم مانند محمدزاده به خوبی از پس این نقش‌ها برمی‌آید و اما خطر تکراری شدن بازی‌اش در کمین اوست و به نظر می‌رسد که باید قدری در انتخاب‌های آینده خود وسواس به خرج دهد. تلاش او برای روی فرم آمدن اندامش به منظور ایفاگری نقش دختری فوتبالیست ستودنیست و از آنسو امیر جدیدی را داریم که با نقش آُفرینی متفاوت خود، بسیار خوب ظاهر شده و قابلیت‌هایش را در موقعیت‌های مختلف فیلم به رخ می‌کشد. (تفاوت بازی که در خانه کنار همسرش دارد تا هنگامی که مثلا رو به دوربین و نقش مجری را ایفا می‌کند گواه این موضوع است.) سحر دولتشاهی نیز با حضور کوتاه خود نقش‌آفرینی متفاوتی را اجرا کرده و لیلی رشیدی که سالهاست او را در آثار سینمایی کمتر می‌بینیم حضور درخشانی دارد. در کل باید اذعان داشت که تیم بازیگری عرق سرد که از افراد محدوی هم تشکیل می‌شوند، توانسته از ماموریت خود سربلند بیرون بیایند.

فیلمنامه عرق سرد با اینکه فیلمنامه‌ای به شدت فمنیسمی است ولی شعارزدگی در آن چندان حس نمی‌شود و واقعیت تلخی که به آن می‌پردازد، هر بیننده‌ای را به فکر فرو می‌برد. نهایت این تفکر در سکانس بی‌نظیر دادگاه است که قاب بندی درست تصویر، بیننده را در جایگاه قاضی قرار می‌دهد و قضاوت مساله را بر عهده او می‌گذارد. مهمترین ویژگی «عرق سرد» نگاه منصفانه، تمیز و غیرسواستفاده‌گر نسبت به سوژه‌اش است که باعث می‌شود قهرمان قصه در دل مخاطب مرد هم جا بگیرد.

عرق سرد یکی از اروتیک‌ترین سکانس‌های تاریخ سینمای ایران بعد انقلاب را در خود جای داده که اجرای آن با ظرافت تمام به بهترین نحو شکل گرفته است. طراحی صحنه و رنگ و المان‌های این سکانس که پیش‌زمینه‌اش از داخل ماشین شروع می‌شود، در نوع خود با توجه به محدودیت‌های سینمای ایران بسیار نبوغ آمیز و البته جدید است. اشاراتی که در این سکانس به شخصیت یاسر می‌شود و علاقه وافر او به شنیدن چشم چشم گفتن از همسرش، می‌تواند انحرافات جنسی او را روشن سازد. از آنسو همخانه بودن افروز با یکی از هم‌بازی‌هایش که اشاراتی به «مشکل‌دار بودن» رابطه آن‌ها هم در طول فیلم می‌شود، پدیده‌ای نو در سینمای کشورمان به حساب می‌آید که باور کردن به تصویر در آمدن آن با وجود ممیزی‌های شدید، بسیار سخت است. جدای از این موارد فیلمنامه گاف‌های عجیبی درباره مسایل حقوقی و دادگاهی دارد که وجود آنها به نداشتن مشاوره حقوقی در لحظه نگارش آن برمی‌گردد. (در تیتراژ پایانی هم نام هیچ‌کسی به عنوان مشاور حقوقی ذکر نمی‌شود.)

تدوین فیلم عرق سرد با توجه به سکانس‌های بازی کردن فوتبال و یک سکانس تعقیب و گریز در اوایل فیلم، ستودنیست. تدوینگر ریتم فیلم را خراب نکرده و با فیلمنامه گام به گام همراه شده است و برخلاف لحظات ضعیف پایانی فیلم‌نامه، تا انتهای فیلم درخشان عمل می‌کند. کارن همایونفنر موسیقی متن فیلم را ساخته و آن را چنان غرق در نماهای فیلم کرده که در نگاه اول شاید چندان حس نشود چرا که نت‌های جادویی وی مانند موجی آرام ولی دل انگیز روی دریای فیلم جاریست.

عرق سرد اگر بدون ممیزی رنگ اکران عمومی را به خود ببیند بی شک با محدودیت درجه بندی سنی به اکران درخواهد آمد و به خاطر سوژه جنجالی‌ و نستبا تازه‌اش (ماجرای فوتبالیست واقعی زن کشورمان دو سال پیش رخ داد) مورد استقبال عمومی قرار خواهد گرفت.

بیشتر بخوانید: نقد و بررسی فیلم امیر